بررسی خطرات بهداشتی وایمنی جوشکاری ونکات تهدید کننده سلامتی

تاریخ : سه شنبه 10 مرداد 1391

نویسنده : علی

خطرات بهداشتي جوشكاري
گازها و فيوم ها
«دود » جوشكاري مخلوطي از ذرات بسيار ريز ( فيوم ) و گازها مي باشد . بسياري از مواد موجود در دود جوشكاري مثل كروم ، نيكل ، آرسنيك ، آزبست ، منگنز ، سيليس ، بريليوم ، كادميوم ، اكسيدهاي نيتروژن ، فسژن ، اكرولئين، تركيبات فلورايد، مونوكسيدكربن ، كبالت، مس ، سرب ، ازن ، سلنيم و روي بسيار سمي مي باشند .
معمولاً گازها و فيوم هاي جوشكاري از منابع زير توليد مي شوند :
- ماده اصلي يا فلز اصلي تحت جوشكاري يا ماده پركننده مورد استفاده
- پوشش ها و رنگ هاي روي فلز تحت جوشكاري يا پوشش الكترودها
- گازهاي مورد مصرف حاصله از سيلندرها
- واكنش هاي شيميايي كه در اثر نور ماوراء بنفش حاصله از قوس الكتريكي و گرما ايجاد مي شوند .
- فرايند و مواد مصرفي مورد استفاده
- آلودگيهاي موجود در هوا مثل بخارات متصاعد شده از مواد پاك كننده وگريس زدا
نام بردن از تمامي اثرات سوء بهداشتي در اثر جوشكاري بسيار مشكل مي باشد ، زيرا ممكن است فيوم ها حاوي چندين نوع ماده مضر باشند ( بسته به عواملي كه در بالا بدانها اشاره شد ) . هريك از تركيبات موجود در گاز يا دود جوشكاري مي توانند يك بخش خاص از بدن فرد را تحت تاثير قرار دهند مثل ريه ها – قلب – كليه ها و سيستم عصب مركزي. با وجود اين كه كليه جوشكاران در معرض خطر قرار دارند ، ولي افراد سيگاري دچار آسيب هاي شديدتري مي گردند . تماس با گازهاي جوشكاري اثرات كوتاه مدت يا بلند مدت بر سلامتي افراد دارد كه مي توان آنها را به صورت زير شرح داد :

اثرات سوء بهداشتي كوتاه مدت ( حاد )

تماس با فيوم فلزات ( مثل روي ، منيزيم ؛ مس و اكسيد آن ) باعث بروز بيماريي بنام تب فيوم فلز مي گردد . علائم اين بيماري بين ۴ تا ۱۲ ساعت پس از تماس نمايان مي شود و شامل احساس سرماخوردگي ، عطش ، تب، دردهاي عضلاتي، درد قفسه سينه، سرفه، خس خس كردن، كوفتگي، حالت تهوع و احساس مزه بد در دهان است.
برخي تركيبات موجود در فيوم مثل كادميوم در مدت زمان كوتاه نيز ممكن است كشنده باشند و گازهاي متصاعد شده در فرآيند جوشكاري نيز بسيار خطرناك مي باشند. براي مثال اشعه ماوراء بنفش منتشر شده در اثر واكنش با اكسيژن و نيتروژن موجود در هوا، ازن و اكسيدهاي نيتروژن توليد مي كند. اين گازها در مقادير زياد كشنده اند و مي توانند منجر به التهاب و تحريك بيني و گلو و بيماريهاي شديد ريوي گردند.
اشعه ماوراء بنفش توليدي، با حلالهاي هيدروكربني كلردار مثل تري كلرواتيلن،
۱ و ۱ و ۱ تري كلرو اتان، متيلن كلرايد و پركلرواتيلن تركيب مي شود و گاز فشژن توليد مي نمايد.

حتي مقادير بسيار كم فسژن نيز كشنده است، اگر چه علائم اوليه مسموميت با آن كه شامل سرگيجه، احساس سرما و سرفه است، پس از ۵ تا ۶ ساعت ظاهر مي شود. جوشكاري با قوس الكتريكي نبايد هيچگاه در فاصله كمتر از ۲۰۰ فوت (۶۱ متر) از مخازن حاوي محلولهاي گريس زدا انجام شود.

اثرات طولاني مدت (مزمن)
مطالعه بر روي جوشكاران، افرادي كه با شعله فلزات را برش مي دهند و كارگراني كه در كنار كوره ها كار مي كنند نشان مي دهد كه خطر ابتلا به سرطان ريه و گاهي اوقات سرطان حنجره و دستگاه ادراري در جوشكاران بيشتر از بقيه است. اين موضوع نيز چندان غير منتظره نمي باشد چرا كه مواد سمي موجود در دود جوشكاري مثل كادميوم، نيكل، بريليوم، كروم و آرسنيك موادي هستند كه باعث بروز سرطان ريه مي گردند.
ممكن است جوشكاران انواع مشكلات مزمن دستگاه تنفسي را نيز تجربه كنند، همانند: برونشيت، آسم، ذات الريه، امراض ريوي كه در اثر تنفس ذرات فلزي ايجاد مي شوند، كاهش ظرفيت تنفسي ريه، سيليكوزيز (تنگي نفس در اثر تنفس مداوم ذرات حاوي سيليس) و ….

ديگر مشكلات و بيماريهاي ناشي از جوشكاري عبارتند از:

بيماريهاي قلبي، بيماريهاي پوستي، افت شنوايي، ورم معده، ورم روده كوچك و زخم معده و روده كوچك. همچنين جوشكاراني كه در معرض فلزات سنگين مثل كروم و نيكل مي باشند ممكن است دچار بيمارهاي كبدي نيز گردند.
جوشكاراني كه با سطوح داراي پوشش آزبست كار مي كنند نيز احتمال دارد به بيماريهاي آزبستوز، سرطان ريه و بيماريهاي ديگر ناشي از آزبست مبتلا شوند. چنين افرادي بايد قبل از آغاز به كار با اين مواد، آموزش ديده و از تجهيزات و وسايل حفاظتي مناسب نيز برخوردار باشند.

ساير خطرات تهديد كننده سلامتي

گرما
گرماي شديد و جرقه هاي ناشي از جوشكاري ممكن است باعث سوختگي شود. جراحات چشمي نيز از تماس با خاكستر داغ، تراشه فلزات، جرقه ها و الكترودهاي داغ حاصل
مي شود، بعلاوه، تماس طولاني مدت با گرما منجر به استرس حرارتي در فرد خواهد گرديد.
جوشكاران بايستي از علائمي همچون خستگي، سرگيجه، كم اشتهايي، تهوع، درد ناحيه شكمي وبيحوصلگي آگاهي داشته باشند. تهويه، جداسازي و ايجاد فاصله مناسب با منبع حرارتي، رعايت فواصل استراحت و نوشيدن مايعات مناسب مي تواند افراد را در برابر خطرات مرتبط با گرما محافظت نمايد.نور مرئي، اشعه هاي ماوراء‌ بنفش و مادون قرمز
شدت نور متصاعد شده از قوس الكتريكي جوشكاري باعث صدمه ديدن شبكيه چشم مي شود، در حاليكه اشعه مادون قرمز باعث آسيب قرنيه و ابتلاء فرد به بيماري آب مرواريد خواهد گرديد.
نور نامرئي ماوراء‌بنفش حاصل از قوس الكتريكي حتي در زمان بسيار كوتاه (كمتر از يك دقيقه) باعث بيماري برق زدگي چشم مي شود. علائم اين بيماري معمولاً ساعت ها پس از تماس با اشعه ماوراءبنفش بروز مي كند و شامل احساس وجود شن و ماسه در چشم، تاري ديد، درد شديد، اشك ريزش از چشم، سوزش و سردرد مي باشد.
قوس الكتريكي بر موادو اجسام موجود در محيط نيز اثر داشته و ديگر افراد مجاور محل جوشكاري را نيز تحت تأثير قرار مي دهد. در حدود نيمي از بيماري برق زدگي چشم در افرادي ايجاد مي شود كه در محل حضور داشته ولي جوشكاري نمي كنند. افرادي كه دائماً بدون حفاظت مناسب در محيط داراي اشعه ماورء بنفش كار مي كنند ممكن است دچار آسيب هاي دائمي چشم شوند. تماس با اشعه ماوراء بنفش نيز باعث سوختگي پوست
مي شود كه شبيه آفتاب سوختگي است و خطر ابتلاء به سرطان پوست را افزايش مي دهد.
سر و صدا
سر و صداي زياد در محيط ممكن است به سيستم شنوايي آسيب وارد سازد، همچنين عامل ايجاد استرس و فشار خون و يا گاهي بيماريهاي قلبي مي باشد. كار كردن طولاني مدت در محيط داراي سر و صداي زياد باعث ايجاد خستگي، حالتهاي عصبي و بيحوصلگي افراد مي شود.
اگر افرادي در يك محيط پر سر وصدا كار مي كنند كارفرما بايد از استاندارد سر و صداي osha براي ارزيابي ميزان سرو صدا و تعيين زمان مواجهه استفاده نمايد . اگر سرو صدا به طور متوسط در هشت ساعت به ۸۵ دسي بل مي رسد ، كارفرما بايد براي فرد جوشكار گوشي مناسب تهيه كند و سالانه او را تحت معاينات پزشكي قرار دهد .

آسيب هاي عضلاني - استخواني
در بين جوشكاران شكايت از بيماريهاي عضلاني _ استخواني نظير صدمات در ناحيه پشت بدن ، درد شانه ، كاهش قدرت ماهيچه ها ، درد مچ ، سفيد شدن انگشتان و بيماري ناحيه زانو بيشتر ديده شده است. وضعيت فرد هنگام كاركردن ( مخصوصاً هنگام قرار گرفتن قطعه در بالاي سر ، وجود لرزش در حين كار و حمل بارهاي سنگين ) نيز در بروز اختلالات و بيماريهاي فوق مؤثر است .

اين مشكلات را با روش هاي زير مي توان كاهش‌ داد :‌
_ حمل به روش مناسب
_ عدم كار طولاني در يك حالت
_ كار در ارتفاع مناسب
_ استفاده از زيرپايي هنگامي كه فرد به مدت طولاني به حالت ايستاده كار مي كند .
_ قرار دادن مناسب ابزار آلات و مواد
_ به حداقل رساندن لرزش در حين كار
خطرات ايمني جوشكاري
خطرات الكتريكي
اگر چه در جوشكاري از برق با ولتاژ كم استفاده مي شود ، ولي خطر شوك الكتريكي همچنان وجود دارد ؛‌ شرايط محيط جوشكاري ( مثل محيط هاي مرطوب ) نيز ممكن است خطر شوك الكتريكي را تشديد كند . گاهي اوقات ممكن است يك شوك ضعيف منجر به سقوط يا حوادثي نظير آن شود ولي شوك هاي شديد مي توانند حتي سبب ضربه مغزي و مرگ فرد گردند .
براي محافظت از شوك الكتريكي بايستي از دستكش خشك استفاده نمود . همچنين جوشكار بايد كفش هاي داراي كفي يا زيره پلاستيكي بپوشد و يا از يك لايه عايق مثل يك تخته خشك يا كفپوش لاستيكي براي جلوگيري از انتقال جريان برق استفاده نمايد .
قطعاتي كه مورد جوشكاري قرار مي گيرند و همه قسمت هاي بدنه وسيله انتقال برق نيز بايد اتصال زمين داشته باشند .
روكش نگهدارنده هاي الكترودها و كابلهاي برق بايستي خشك و در وضعيت مناسبي باشند . الكترودها را نبايد با دست بدون دستكش يا دستكش خيس يا هنگامي كه فرد روي سطوح خيس يا سطوح داراي اتصال زمين قرار دارد عوض نمود .

آتش سوزي و انفجار
حرارت زياد و جرقه هاي توليد شده در جوشكاري يا شعله آن مي تواند منجر به بروز آتش سوزي گردد و يا اگر جوشكاري در مجاورت مواد قابل انفجار يا قابل اشتعال انجام گيرد احتمال وقوع انفجار وجود دارد .
جوشكاري يا برش فلزات تنها بايستي در مواقعي انجام شود كه مواد قابل اشتعال نظير ضايعات مواد ، چوب ، كاغذ ، منسوجات مواد پلاستيكي ، مواد شيميايي و گردو غبارقابل احتراق وجود نداشته باشد ( بخارات مي توانند چند صدمتر پراكنده شوند ) .
موادي را كه نمي توان از محيط خارج نمود بايستي با مواد مقاوم در برابر شعله بطور كاملاً محكم پوشاند . درهاي عبور و مرور ، پنجره ها ، شكاف ها و منفذها نيز بايستي پوشانده شوند .
هيچگاه روي مخازني كه حاوي مواد قابل اشتعال يا احتراق هستند جوشكاري نكنيد مگر اينكه كاملاً آنها را تميز نموده و با يك گاز بي اثر پر كرده باشيد ، در غير اينصورت احتمال وقوع انفجار ، آتش سوزي يا پخش بخارات سمي وجود دارد . مخازن داراي مواد ناشناخته بايد بعنوان مواد قابل اشتعال يا احتراق در نظر گرفته شوند .
قبل از خروج از محل كار و حداقل سي دقيقه پس از اتمام كار بايستي محيط را ازنظر وجود آتش بازبيني نمود . وسايل اطفاء حريق نيز بايستي در دسترس باشند .

هفته نامه سلامت